KAJIAN KRITIS AL-DAKHIL DARI JALUR SAINTIFIK

Authors

  • Muhammad Ihsan Author
  • Dhimas Yoga Anggara Author
  • Hery Sahputra Author

Keywords:

al-Dakhil, kritik hadis, pendekatan saintifik

Abstract

Penelitian ini bertujuan untuk mengkaji fenomena al-Dakhil dalam hadis dengan pendekatan saintifik sebagai upaya kritis terhadap autentisitas hadis. Al-Dakhil merujuk pada unsur-unsur asing yang menyusup ke dalam hadis, baik dari segi sanad maupun matan, disebabkan oleh kelemahan perawi, motif politik, ideologi tertentu, maupun kekeliruan historis. Kajian ini mengidentifikasi jenis-jenis al-Dakhil berdasarkan asal-usulnya dan menyajikan contoh konkret dari riwayat yang terkontaminasi. Melalui pendekatan saintifik, penelitian ini menganalisis matan hadis dengan menggunakan kriteria falsifiabilitas, koherensi internal, serta korelasi historis. Prinsip verifikasi juga diterapkan pada sanad untuk menilai validitas periwayatan. Hasil analisis menunjukkan bahwa pendekatan saintifik mampu mengungkap kelemahan epistemologis dari hadis-hadis yang diduga mengandung al-Dakhil. Di sisi lain, pendekatan ini memperkuat posisi studi hadis sebagai disiplin ilmiah yang dapat berintegrasi dengan metode keilmuan modern. Implikasinya, studi hadis tidak hanya bersifat normatif, tetapi juga dapat dikaji secara objektif dan kritis. Temuan ini penting dalam konteks pengembangan ilmu keislaman berbasis integrasi ilmu yang menuntut validitas ilmiah dan spiritual sekaligus.

Author Biographies

  • Muhammad Ihsan

    Universitas Islam Negeri Sumatera Utara

  • Dhimas Yoga Anggara

    Universitas Islam Negeri Sumatera Utara

  • Hery Sahputra

    Universitas Islam Negeri Sumatera Utara

References

Alvida, Alvidatuz, and Khusna Farida Shilviana. “Kritik Matan Dan Urgensinya Dalam Pembelajaran Hadis:” Al-Bukhari : Jurnal Ilmu Hadis 3, no. 1 (2020). https://doi.org/10.32505/al-bukhari.v3i1.1485.

Effendi, Sofyan, and Mozaika Afifah. “Al-Dakhīl Dalam Kitab Tafsir AlMarāghī(Studi Analisis Riwayat Hadis Dalam Juz Amma)Sofian EffendiInstitut Ilmu Al-Qur’an Jakarta,Email:

Sofianeffendi@iiq.Ac.IdMozaika AfifahInstitut Ilmu Al-Qur’an Jakarta, Email: Mozaikaafifah10@gmail.ComAbstractThis Art” 22, no. 2 (2024).

Firdausiyah, Umi Wasilatul. “Modernisasi Penafsiran Al-Quran Dalam Tafsir Al-Azhar Karya Buya Hamka.” Jurnal Ulunnuha 10, no. 1 (2021). https://doi.org/10.15548/ju.v10i1.2745.

Hakimie, Dzulfaidhi. “METODOLOGI KRITIK MATAN DALAM ‘ILAL

AL-HADĪTH DAN MUKHTALIF AL-HADĪTH: SATU KAJIAN

PERBANDINGAN The Methodology Of Matn Criticism In ‘lal AlHadīth And Mukhtalif AlHadīth: A Comparative Study.” Journal of Fatwa and Falak Selangor (JUFFAS), no. December (2024).

Hendro, Beko. “Kritik Sanad Dan Matan Hadis Dalam Shahih Muslim Yang

Dianggap Lemah Nasiruddin Al-Albani.” Jurnal Studi Hadis Nusantara 3, no. 2 (2021). https://doi.org/10.24235/jshn.v3i2.9699.

Islam, Ahmad Fakhruddin Fajrul. “AL-DAKHI

Fajrul Islam *” 2, no. 2 (2014).

Kusnandar, Engkus. “STUDI KRITIK MATAN HADIS (NAQD AL-MATN):

KAJIAN SEJARAH DAN METODOLOGI.” Jurnal Studi Hadis Nusantara 2, no. 1 (2020). https://doi.org/10.24235/jshn.v2i1.6765.

Nadhiran, Hedhri. “Epistemologi Kritik Hadis.” Jurnal Ilmu Agama: Mengkaji Doktrin, Pemikiran, Dan Fenomena Agama 18, no. 2 (2017). https://doi.org/10.19109/jia.v18i2.2363.

Nasution, Khairul Bahri. “Al- Dakhil Pada Hadis Mawdhu ’ Seputar Asbàbun

Nuzùl ( Suatu Penelusuran Terhadap Asbàbun-Nuzùl Karya Al- Wahidi ).” Al-Kauniyah: Jurnal Ilmu Alquran Dan Tafsir 5, no. 1 (2024).

Ni’mah, Siar. “AL-DAKHI>L DALAM TAFSIR (Studi Atas Penafsiran

Esoterik Ayat-Ayat Ima>mah H{usain Al-T{aba>taba>’i> Dalam Tafsir Al-Mi>za>n )” 9, no. 1 (2019).

Novera, Melia, and Vina Qurrotu A’yun. “KRITIK SANAD DAN MATAN:

Telaah Kitab Khulasoh Adz-Zahabiyah Fi Qawaidi Oleh Dr. Tageldin Abbas.” DIRAYAH: Jurnal Ilmu Hadis 4, no. 2 (2024).

Nurusshoumi, Ainita. “Penyimpangan Dalam Tafsir: Kajian Unsur Al Dakhil

Dalam Tafsir Al-Qummi Karya Ali Bin Ibrahim Al-Qummi.” AlTadabbur: Jurnal Ilmu Al-Qur’an Dan Tafsir 06, no. 02 (2021). https://doi.org/10.30868/at.v6i02.1484.

Ramadhan, Wifa El-Khaira. “Ad-Dakhil Fi Al-Ma’thur Dalam Kitab Tafsir

Analisis Kitab Hashiyah Al-Sawi ’Ala Tafsir Al-Jalalain Karya Imam

Ahmad Bin Muhammad Al-Sawi Al-Maliki (w. 1825 M).” Institut Ilmu Al-Quran Jakarta, 2021.

Ride, Ahmad Rozy Ride, Masruhan, and Mohd Zhuhron Azzani. “Analisis Dakhil Dalam Tafsir Jami Al-Bayan ‘An Takwil Ayi Al-Qur’an Tentang

Ayat-Ayat Kisah.” Al Furqan: Jurnal Ilmu Al Quran Dan Tafsir 7, no. 1 (2024). https://doi.org/10.58518/alfurqon.v7i1.2607.

Rizaldi, Muh. “Politisasi Hadis-Hadis Al-Sahihain Akun Buletin Dakwah Kaffah (Penggunaan Hdis Untuk Kepentingan Politik).” UIN Sunan Kalijaga Yogyakarta, 2023. https://digilib.uinsuka.ac.id/id/eprint/64226/.

Sahal, Ahmad, and Aqil Abrori. “Fenomena Al-Dakhil Dalam Tafsir Lughawi

( Menelisik Kajian Linguistik Dalam Tafsir Al-Kashaf Karya Al- Zamakhshari ).” Ta’wiluna: Jurnal Ilmu Al-Qur’an, Tafsir Dan Pemikiran Islam 5, no. 3 (2024).

Soleh, Komarudin, and Amin Iskandar. “Metodologi Kritik Dan Pendekatan Dalam Memahami Hadis.” Jurnal Studi Hadis Nusantara 2, no. 2 (2020): 174. https://doi.org/10.24235/jshn.v2i2.7651.

Suryadi. “REKONSTRUKSI KRITIK SANAD DAN MATAN DALAM

STUDI HADIS.” ESENSIA: Jurnal Ilmu-Ilmu Ushuluddin 16, no. 2 (2015).

Susanti, Devi Elsi, and Radhiatul Hasnah. “Metodologi Kritik Hadits ( Sanad Dan Matan ) Dan Tantangan” 2, no. 1 (2025).

Ulinnuha, Muhammad. “Konsep Al-Ashîl Dan Al-Dakhîl Dalam Tafsir Alquran.” MADANIA 21, no. 70 (2017).

Downloads

Published

2025-06-28

How to Cite

Ihsan, M., Anggara, D. Y., & Sahputra, H. (2025). KAJIAN KRITIS AL-DAKHIL DARI JALUR SAINTIFIK. JIEBAR : Journal of Islamic Education Basic and Applied Research, 6(1), 01-16. https://scholaralex-archive.xyz/index.php/jiebar/article/view/17

Similar Articles

You may also start an advanced similarity search for this article.